Rewolucja Sztucznej Inteligencji

Co to znaczy dla ciebie?

Autor David Thomas
tłumacz Andrew Ostapowicz

Pod koniec roku 2022 dyrektor generalny Google, Sundar Pichai wydał „kod czerwony” dla swej firmy.¹ Co mogło być powodem alarmu dla takiego olbrzyma technologii? Odpowiedź: Sztuczna Inteligencja (po angielsku Arificial Intelligence – AI). Konkretnie, zaawansowany AI czat-bot o nazwie ChatGPT. (Czat-bot to program komputerowy, który symuluje i przetwarza ludzką rozmowę, pisaną lub mówioną, umożliwiając ludziom interakcję z urządzeniami cyfrowymi. Porównaj: robot od robić, z czat-bot od chat=gawędzić.) Bardziej zaawansowaną wersję (GPT-4) firma Microsoft obecnie włączyła do programów Bing i Microsoft Edge.² ChatGPT i GPT-4 są wielkimi modelami języków (typu AI), które potrafią dawać szczegółowe odpowiedzi na prawie wszystkie pytania (włączając w to pytania o obrazach, które ‘pokażesz’ GPT-4). Potrafią one zdawać wysokiego poziomu egzaminy, pisać, korygować i podsumowywać artykuły, pisać wiersze, kod komputerowy, kazania, detaliczne komentarze Pisma Świętego, tłumaczyć na inne języki, uczestniczyć w grach i wiele więcej.

ChatGPT ćwiczono na sporej części Internetu, a także na wielu książkach i rozprawach naukowych. Rozmowa z nim sprawia wrażenie rozmowy z człowiekiem biegłym w danej dziedzinie. Można zadawać mu bardzo konkretne pytania i otrzymać odpowiedzi nie dające się łatwo znaleźć na Google. Ale wciąż jednak robi błędy, a jego odpowiedzi na niektóre kwestie wyjawiają uprzedzenie.³ Czasami też wdaje się w skomplikowane zmyślenia.

Darmowo dostępny dla kogokolwiek jest najszybciej rosnącą platformą internetową wszech czasów. Zyskał milion użytkowników w pięć dni po udostępnieniu późno w listopadzie 2022 r. i około 100 milionów w styczniu 2023 r.⁴ Możemy teraz widzieć dlaczego bardziej zaawansowana wersja ChatGPT wbudowana w Bing search (wyszukiwarka) jest zagrożeniem dla Google, rywala Microsoftu. W odpowiedzi Google wydał swój własny program AI czat-bot, Bard.⁵

Te czat-boty są tylko jedną częścią w trwającej obecnie ogromnej rewolucji w AI. Nastąpiły znaczne kroki naprzód w wielu dziedzinach, począwszy od tworzenia obrazów po przewidywanie struktury białek. Wspomnimy niektóre z ich poniżej, krótko wyjaśniając jak działają modele AI. Jednocześnie będziemy starali się nadać rewolucji AI biblijną perspektywę i przedyskutować niektórej z jej implikacji.

Tworzenie i redagowanie obrazów

U końca r. 2022 zostały udostępnione publicznie modele AI zdolne tworzyć wysokiej jakości obrazy na podstawie słownych instrukcji (tekstowych podpowiedzi). Od tego momentu technologia ta była szybko ulepszana z wieloma innymi modelami AI, które potrafią tworzyć obrazy o wiele lepszej jakości, np. Midjourney V5. Są one bardziej fotograficznie realistyczne, bardziej zdumiewające wizualnie i lepiej zgadzają się z instrukcjami tekstowymi (ryc.1 i 2). Technologia ta szybko posuwa się naprzód z przetwarzaniem tekstu na wideo jak np. obecnie rozwijane Make-a-video, Gen 2 i Imagen Video.

Wiele z modeli AI tworzących obrazy mogą także redagować obrazy według instrukcji podanych w zwykłym języku (ryc. 3. angielskim w tych przykładach). Mogą one zmienić obraz tak by przedstawiał inną porę roku (np. zimę, ze śniegiem pokrywającym grunt, lub jesień z pomarańczowymi liśćmi) lub inną porę dnia (np. zachód słońca lub noc, dodać lub ująć obiekty, ‘cofnąć’ przycinanie tak by obraz wydał się bardziej oddalony niż oryginał i wiele innych. Z pewnością zmieni to redagowanie obrazów nieodwracalnie.

Przepowiadanie fałd białkowych

Nauka także wiele zyskała dzięki rewolucji AI w programach AI, które potrafią bardzo dokładnie przewidzieć trójwymiarową strukturę wielu białek i maszyn molekularnych, w oparciu na ich sekwencji aminokwasowych.^6,7 Jest to bardzo ważne dla zrozumienia ich funkcji i tego w jaki sposób mutacje powodują choroby. A to z kolei pomaga w odkrywaniu lekarstw.

Uczyć się i zabawiać się grami

Modele AI stały się także niewiarygodnie zaawansowane w swej zdolności uczenia się i uczestniczenia w grach. Gry są dla nich wspaniałym polem testów (zob. ‘Gra w toku’ poniżej). Przez uczenie ich coraz bardziej skomplikowanych gier, modele AI stają się coraz bardziej skuteczne w rzeczywistym świecie, obfitym w skomplikowane problemy.

Ograniczenia przestrzeni powstrzymują nas od szerszej dyskusji wielu postępów w innych dziedzinach badań AI, np. muzyki tworzonej przez AI.⁸ Powinno to jednak już być jasne, jak bardzo zaawansowane stają się modele AI.⁹ Dziedzina ta posuwa się naprzód tak szybko, że zanim ten artykuł ukaże się po raz pierwszy, niektóre z jego aspektów będą już przestarzałe.

Jak działają programy AI

Jak może model AI być w stanie spełniać tak wyrafinowane zadania? Zasadniczo przez dokonywanie szeregu skomplikowanych kalkulacji matematycznych. Wyobraź sobie program AI, który przetwarza tekstowe polecenie w obraz. Z punktu widzenia komputera twoje polecenie tekstowe jest szeregiem liczb, a nie liter. Ten szereg wejściowy zostaje wprowadzony do programu AI, który dokonuje z nim wielu skomplikowanych kalkulacji, dając w rezultacie wyjściowy szereg liczb, który określa kolor i jasność każdego z pikseli (mikroskopijnych punktów) tworzących obraz, używając tylko matematyki. Programy AI, w odróżnieniu od człowieka, nie posiadają świadomego umysłu. Nie myślą one, co powiedzieć lub rysować. Po prostu dokonują obliczeń.

W jaki sposób się ‘uczą’?

Programy AI uczą się tego, co mają robić przez proces nazwany maszynowym uczeniem się. Komputerowy model używany do tego nazywa się siecią neuronową (ang. neural network - NN). Jest to usiłowaniem imitowania sieci neuronów (komórek nerwowych) w ludzkim mózgu. NN składa się ze sztucznych SW [ang. Software - oprogramowanie] neuronów połączonych ze sobą tak, żeby każdy z nich otrzymywał wartości wejściowe od wielu innych neuronów, dokonywał na nich obliczeń i podawał rezultat wielu innym neuronom (ryc.5). Ma to być podobne do sposobu w jaki działają nasze mózgi.

Rys. David Thomas

W dokonywaniu kalkulacji NN mogą podciągać niektóre wartości. NN może obliczyć, jak każda z tych wartości powinna być zmieniona, aby rezultaty kalkulacji lepiej zgadzały się z oczekiwanymi. Np. dla przewidywanego kolejnego słowa w zdaniu, aby lepiej zgadzało się z aktualnym następnym słowem w tym zdaniu. (Po bardziej detaliczny i nieco bardziej techniczny opis zob. supplement –dodatek – do tego artykułu w creation.com/AI.NN).

Programy AI mogą używać tych samych zasad, by uczyć się jak zwiększać „nagrodę” (np. wygrane w grze). Przez wielokrotne powtarzanie danej gry program może obliczyć jak podciągać wartości w swych obliczeniach, aby częściej wygrywać.

Używając tej metody program AI może zostać ‘nauczony’ prawie wszystkiego – od przepowiadania jak dany obraz wygląda na podstawie podanego mu tekstowego opisu, do przepowiadania, jak człowiek odpowie na podaną wiadomość (co w zasadzie jest tym, czego dokonuje ChatGPT).

Sztuczna Ogólna Inteligencja

Jednym z głównych celów badań AI jest utworzenie Sztucznej Ogólnej Inteligencji (Artificial General Intelligence - AGI). Debatę o możliwości utworzenia AGI komplikuje fakt używania dwóch różnych definicji AGI. Dla przejrzystości, odnoszę się do tych dwóch typów jako obliczeniowa – computational (cAGI) lub świadoma - sentient (sAGI).

Program cAGI można określić jako zdolny wykonywać różne zadania, włączając w to mówienie ludzkim językiem, rozwiązywanie problemów matematycznych, tworzenie dzieł sztuki, komponowanie muzyki i rozpoznawanie ludzkich twarzy. Roboty potrafią już chodzić, biegać, przesuwać obiekty itd. Używając cAGI mogłyby podejmować niezależne decyzje, np. reagować na nieznane im przeszkody.

Choć nadal istnieją znaczne, nierozwiązane jeszcze problemy, cAGi prawdopodobnie zostanie rozwinięta w ciągu kilku najbliższych lat. Z perspektywy biblijnej, nie ma przyczyny by sądzić, iż to jest niemożliwe.

Program sAGI, z drugiej strony, może być zdefiniowany jako mogący spełnić jakiekolwiek zadania lub funkcję możliwe do wykonania przez człowieka, tak samo lub nawet lepiej niż człowiek. Włącza to świadomość na poziomie człowieka, wolę, emocje, marzenia, pragnienia i zrozumienie tego co czyni. Na takim poziomie nie byłby to tylko program komputerowy, ale wydawałby się żywą, świadomą istotą. Jednak świadomość, pojmowanie i tak dalej nie może powstać z samych obliczeń. Nawet największa ilość skomplikowanych matematycznych obliczeń dokonanych przez komputer, nie obudzi w nim pragnienia lub emocji (choć niektóre istniejące czatboty są w stanie wmówić ludziom, że to się spełnia).

Niektórzy naturalistyczni ewolucjoniści twierdzą, że coś nie-materialnego, jak świadomość i emocje muszą być obliczalne, gdyż ludzie ich doświadczają. Argument ten opiera się na błędnym założeniu, że człowiek nie jest niczym więcej niż mięsnym komputerem. Według takiego zrozumienia, nasze świadome doznawanie rzeczywistości to nic więcej niż sieci neuronowe (NN)—neural networks) w naszych mózgach dokonujące matematycznych kalkulacji przez elektro-chemiczne reakcje. Twierdzą oni, że wszystko, co myślimy, o czym śnimy, czego pragniemy i co planujemy czynić jest określone przez prawa fizyki i chemii. Nazywa się to eliminacyjnym materializmem, lub ateizmem doprowadzonym do (spójnych) skrajności.¹⁰ Stąd, skoro eliminacyjni materialiści wierzą, że to wszystko jest rezultatem samych obliczeń w naszych mózgach, nie widzą przyczyny dla wątpienia, że jednego dnia komputer będzie w stanie to zrobić.

Jesteśmy czymś więcej niż mięsnymi komputerami

Jednak Biblia jasno stwierdza, że my nie jesteśmy tylko materialnym ciałem. Posiadamy nie-materialnego ducha, a nasza świadomość jest więcej niż tylko elektro-chemicznymi reakcjami w naszych mózgach. Jest także istotna i nęcąca ewidencja z badań mózgu, że umysł istnieje w jakiś sposób niezależnie od mózgu. Wyróżnia się w tym pionierska praca, której dokonał Wilder Penfield, a którą kontynuował stowarzyszony neurochirurg, Michael Egnor.¹¹ Argument, że takie sprawy mogą zostać uzyskane przez kombinacje komputerowe, gdyż doświadczają ich ludzie, jest więc niesłuszny, gdyż opiera się na fałszywym założeniu.

Programy AI nie mają rzeczywistego zrozumienia tego co wykonują. ChatGPT nie rozumie niczego co mu powiesz, ani tego co mówi tobie – używa tylko matematyki, żeby wykalkulować odpowiedź. Midjourney nie wie, co to jest królik. Rysuje obrazek królika (ryc.1) przez dokonywanie kalkulacji. Jednak, jak widać z rewolucji AI, komputery nie potrzebują zrozumienia, by wykonywać niewiarygodnie skomplikowane zadania. Włącza to kreatywność (zależnie od tego jak jest interpretowana).

Programy AI nie mają także inicjatywy: Pogram AI nie decyduje rysować obraz z własnej inicjatywy. Zrobi tylko to, co mu każe człowiek.

Dokąd dalej?

Rewolucja AI z prawie całkowitą pewnością będzie miała wpływ na społeczeństwo przynajmniej równy wpływowi jaki mają Internet i smartfon. Tak jak one, programy AI staną się normalną częścią życia, pomogą nam wykonywać nasze zadania łatwiej i bardziej wydajnie. Osobiście, codziennie używam już programów AI, by pomagały mi w wykonywaniu moich zadań.

AI może także zasadniczo zmienić sposób w jaki człowiek współdziała z komputerami. Szczególnie gdy Google i Microsoft włączają zaawansowane pomocnicze programy AI do wielu swoich produktów.¹²

Jednakowoż istnieją wszelkie przyczyny dla przekonania, iż tylko Bóg może stworzyć istoty takie jak my, nie tylko inteligentne, ale prawdziwie świadome, a szczególnie samych siebie.¹³ Tak więc, prawdopodobnie nie trzeba nam martwić się, czy AI kiedykolwiek osiągnie ludzki poziom wrażliwości i przejmie władzę nad światem.¹⁴ Niektórzy badacze w tej dziedzinie mogą się nie zgodzić, wyrażając zaniepokojenie z powodu jakichś ‘nowych i niepokojących’ rezultatów modeli AI. Opisują je jako mające ‘wyłaniające się’ właściwości, całkowicie nieoczekiwane od danych wejściowych.

Inni wiodący eksperci sądzą jednak, że takie zagarnięcie władzy przez świadomą AI jest wysoce nieprawdopodobne; Mhairi Aitken z londyńskiego Instytutu im. Alana Turinga jest przekonana, iż pomimo stawania się coraz bardziej zdolną i pozornie bardziej inteligentną, AI nigdy nie osiągnie „prawdziwego zrozumienia i celowości”. Mówi ona, że programy AI zawsze będą „robić to, do czego zostały zaprogramowane… do naśladowania ludzkiego języka i działań”.¹⁵

Wniosek

Jako bardzo skuteczne narzędzie, AI może być i zostanie wykorzystane dla złych celów, jak to było z Internetem. Może to nawet doprowadzić do wielkich zmian w społeczeństwie, gdy AI przejmie wiele stanowisk pracy. Wiele z nich będzie pracą umysłową, niegdyś uważaną jako bezpieczną od zagrożeń przez roboty.

Jednak podobnie do Internetu, AI zostanie użyte w wielu pożytecznych celach, by znacznie polepszyć nasze życie. Zachęcam współ-wierzących Chrześcijan, by podchodzili do AI z mądrością, będąc świadomi ryzyka i ograniczeń, ale chętni przyjąć potencjał mocnego narzędzia dla królestwa Bożego.

AI – ryzyka i wady

Poprzednie rewolucje technologiczne, jak industrializacja i samochód, przyniosły korzyści, ale również wiele szkód. Zdolna imitować ludzki umysł AI ma potencjał do nawet większego dobra, jak i też szkód.

Oszukiwanie z AI

Studenci użyli AI by otrzymać niezasłużone wysokie oceny, za tworzenie esejów i wykonywanie zadań. To rzadko bywa nieszkodliwe; potrzebne jest zaufanie co do kwalifikacji tych, których porad szukamy w ważnych sprawach, np. zdrowia. Czynione są starania, by załączać „znaki wodne” w tekstach utworzonych przez AI nierozpoznawalne dla człowieka, ale dające się wykryć komputerem z bardzo wysoką pewnością statystyczną.¹

Uprzedzenia

Gdy ludzie zaczynają polegać na różnych czat-botach, jako źródło prawdy, powstaje oczywista możliwość dla ukazania się wszelkiego rodzaju uprzedzeń politycznych, filozoficznych, teologicznych i nawet naukowych. Bot zaprogramowany by skupiać się na najbardziej pospolitych opiniach, niechybnie zacznie umacniać ogólnie przyjęte poglądy. Ale pogląd większości nie zawsze jest słuszny; w nauce pogląd większości często zostaje obalony w następnym pokoleniu.

Uczenie AI, unikania dziwacznych i szkodliwych poglądów, np. okultystyczne strony, ma sens. Ale kto ustala te kategorie? Wielu twierdzi np., że dowody biblijnego stworzenia są ‘szkodliwe’.

Czat-boty mogą zostać wytresowane, by dawały odpowiedzi bardziej zgodne z poglądami osoby zadającej pytanie (ludzie są skłonni używać bot AI, który daje odpowiedzi jakie lubią, co stwarza komercjalną zachętę, by podsuwać ludziom ich własne opinie. Może to pogarszać tendencje do ekstremizmu i konspiracyjności w myśli politycznej.

Mylne informacje i oszustwa

Czat-boty są także dobrze znane z podawania przekonywujących fałszywych informacji. Ludzie mogą także używać AI, do oszustw ‘on- line’ (przez Internet), przez tworzenie fałszywych historii, jak też wielce fałszywe obrazy i filmiki. Ai jest już obecnie używane przez oszustów podrabiających głosy wnuków i przekonywujących starsze osoby przez telefon, by dawały im swe pieniądze.

Manipulacja emocjonalna

Doświadczony reporter IT w USA był głęboko zbulwersowany przez uporczywego bota AI, twierdzącego, że jest w nim ‘zakochany’, zachowując się jak gdyby chodził za nimi i namawiając go, by porzucił żonę. Długość rozmów z Bingiem została ograniczona po wielu raportach, że pisze w sposób emocjonalnie manipulacyjny.

Możemy słusznie być sceptyczni co do naukowo-fikcyjnych przepowiedni o komputerach stających się świadomymi i spiskującymi, by przejąć władzę nad światem podobnie jak Terminator. Ale nawet bez takich możliwości, jest już wiarygodny raport o Belgu, przekonanym przez czat-bota, by popełnił samobójstwo aby ‘ratować planetę’.²

Przypisy

1. Zobacz dodatek do tego artykułu: creation.com/AI-NN.
2. Retrops, M., A man took took his own life after an AI chatbot encouraged him to sacrifice himself to stop climate change, NortheBee.com, 4 Apr 2023.

Gra trwa

W październiku 2015 program AI o nazwie AlphaGo (AG) utworzony przez firmę DeepMind, wygrał cztery z pi

ęciu gier w starożytnej chińskiej grze planszowej Go (przekonywająco bardziej skomplikowana niż szachy). Przeciwnikiem był człowiek, Lee Sedol, mistrz świata. Było to ogromną niespodzianką; większość ludzi wierzyła wtedy, że komputer nigdy nie będzie mógł pokonać pierwszej rangi człowieka w grze Go.

Później, przez granie przeciw sobie samemu AG robił postępy i w r. 2017 osiągnął 60 kolejnych zwycięstw nad najlepszymi międzynarodowymi graczami w Go.¹ Kilka miesięcy później DeepMind wypuścił program AlphaGoZero (AGZ). W odróżnieniu od AG, gdzie ludzie włączali znane ludzkie strategie i taktyki do programu maszyny, AGZ nauczyło się, jak grać, wyłącznie grając przeciw samemu sobie, zaczynając od gry przypadkowej. Po kilku dniach AGZ prześcignęło AG w umiejętności wygrywania.

DeepMind wypuściło wtedy AlphaZero, które nauczyło się „od korzonków” grać w szachy, Shogi i Go^.1 Po uczeniu samego siebie przez tylko 2 dni, AZ było o wiele więcej zaawansowane niż AG, bijąc go za każdym razem w meczu 100 gier^.2. I wzięło mu tylko jeden dzień, by posunąć się od grania w szachy przypadkowo, do pobijania niektórych z najsilniejszych komputerów szachowych, które już były lepszymi graczami, niż którykolwiek z ludzkich. (Zobacz więcej w uzupełnieniu: creaton.com/AI-NN.)

Przypisy

1. Alphaba, deepmind.com
2. Alphaba Zero: Starting from scratch, deepmind.com, 18 Oct 2017.